Leon Zdziarski twórca polichromii kościoła

Franciszek Zdziarski - ojciec                   Wykaz właścicieli domów i placów w m. Łowiczu 1882 r.
Leon ukończył Warszawską Klasę / Szkołę / Rysunkową, poprzedniczkę Akademii Sztuk Pięknych. Był w tej uczelni uczniem Wojciecha Gersona, który kształcił swych uczniów w rysunku, akwareli, litografii i przede wszystkim malarstwa olejnego i fresku. Z pod jego ręki wyszli m.in. Chełmoński, Podkowiński, Wyczółkowski. Pierwszoplanowe miejsce u niego zajmowały kompozycje religijne, alegoryczne i historyczne.
Dziadek mój całe swe życie poświęcił malarstwu sakralnemu. Techniką freskową upięknił w ciągu 30 lat 77 kościołów, W zależności od zamówienia jakie otrzymał nieraz był to wystrój całego kościoła np. w Wiskitkach, Mogielnicy, Tarczynie, Goszczanowie, Miłkowicach, Domaniewicach, Pszczonowie, Błędowie itd. Czasem prezbiterium – np. fara w Łęczycy czy też kaplice – w Górze św. Małgorzaty, itd. Były też renowacje – np. kościół oo. Bernardynów w Łęczycy.
Przed wielkim kryzysem /1929-1933 / wiodło mu się dobrze. Był właścicielem firmy artystyczno-konserwatorskiej, zatrudniał wielu ludzi, miał liczne zamówienia.
Wykonywał prace w dawnym zaborze rosyjskim, bo tam do końca I wojny światowej mieszkał. Książa Go znali i zadowoleni z Jego pracy polecali następnej parafii.

Dziadek robił projekt graficzny całej przestrzeni kościoła, malował freski. Pracownicy robili rusztowania, przygotowywali tynki i farby z naturalnych składników. Praca była świetnie zorganizowana.
Po I wojnie światowej Dziadek sprzedał dom w Łowiczu i wraz z rodziną przeniósł się do Krakowa. Tam była Mekka sztuki, a poza tym chodziło też o lepsze warunki dla kształcenia dzieci. Syn Adolf poszedł w Jego ślady – ukończył krakowską Akademię Sztuk Pięknych i zajmował się malowaniem i konserwowaniem polichromii w kościołach.
Cztery córki, w tym moja mama Stasia, zostały nauczycielkami. Jedna z nich wstąpiła do klasztoru Karmelitanek Bosych w Krakowie.
Ciężka praca /malowanie fresków pod sufitem na leżąco z kapiącą na twarz farbą, w zimie bez ogrzewania i oświetlenia elektrycznego, itd. /, stres kryzysu, słabe serce – nadwyrężyły Jego zdrowie. Pod koniec życia prawie stracił wzrok. Malowany przez Niego obraz Chrystusa, który mam w domu tworzył ponoć prawie na pamięć.

 

W dojrzałym wieku wstąpił wraz z Babcią do Sodalicji Mariańskiej. Był Żarliwie wierzącym człowiekiem. Ze wspomnień mojej mamy : kochającym mężem, czułym ojcem. Gdy wracał do domu zawsze miał dla niej cukierka, w którejś z kieszeni marynarki. Musiała zgadnąć albo jakoś go wykupić wierszykiem, piosenką… Kochała go ponad wszystko!

Zmarł w Krakowie w 1937 r. Jest pochowany na cmentarzu Rakowickim.

      

 

Taki wpis dał Adolf mojej mamie do pamiętnika trzy miesiące po śmierci ich Ojca

Dziadka mego, Leona, nie znałam. Urodziłam się 11 lat po Jego śmierci. Były czułe wspomnienia Mamy, parę Jego zdjęć, parę obrazów sakralnych w rodzinie.
Dopiero niedawno, parę lat temu , dowiedziałam się przypadkiem, że kuzyn mój jest w posiadaniu jakiś dokumentów. I tak się zaczęło moje poznawanie Dziadka. Poznawanie poprzez Jego dzieła. Pracę umysłu, serca, rąk. Dziś po sentymentalnym „pielgrzymowaniu” do kościołów, w których zostawił cząstkę siebie – mogę powiedzieć, że jest mi bliski, znajomy, że dużo o Nim wiem. Wiem, że był tytanem pracy, że wkładał w nią całe serce i talent. Wiem, że był twórczy, zorganizowany. Wiem, że miał ogromną wiedzę biblijną, że WIERZYŁ. Wiem ,że był skromny (nigdzie nie zostawił śladu swojego nazwiska na swoich dziełach).Wiem ,że tworzył dzieła wielkie, że Gerson byłby dumny z takiego ucznia. Wiem ,że był artystą przez duże A.
Nie dane mi było poznać Go, pobyć z Nim…
Chciałabym ocalić pamięć o Nim od zapomnienia.

Ze spisu malowanych kościołów: nazwisko ówczesnego proboszcza

Gdyby nie mój mąż, zdjęcia i opracowanie tego materiału nie byłoby możliwe.

Grażyna i Andrzej Kluczyńscy wrzesień 2015
 

Państwu Grażynie i Andrzejowi Kluczyńskim serdecznie dziękujemy za udostępnienie materiałów związanych z życiem i pracą Leona Zdziarskiego. 

Tłumaczenie Jan Cezary Ejzert

Akt 54. Stare Holendry
Działo się we wsi Strzelce czwartego maja 1868 roku o godzinie 11 po południu. Stawił się osobiście Franciszek Zdziarski kołodziej mieszkający we wsi Starych Holendrach 25 letni, w obecności Michała Feliniaka 40 lat, a także Walentego Kuźmińskiego 35 lat, robotników mieszkających we wsi Strzelcach, i okazał nam dziecię płci męskiej, oświadczając że urodziło się ono we wsi Starych Holendrach 10 kwietnia bieżącego roku o godzinie 11 po południu z jego prawowitej małżonki Apolonii z Urbańskich 26 letniej. Dziecięciu temu przy Chrzcie Świętym udzielonym w dniu dzisiejszym dano imię Leon, a chrzestnymi byli: Wojciech Magnuski i Antonina Wojkowska. Akt ten oświadczającemu i świadkom przeczytano, przeze Mnie tylko podpisany i ojca. Świadkowie pisać nie umieją.
Ks: Ludwik Nowakowski Proboszcz Parafii Strzelce
Franciszek Zdziarski
Związek małżeński zawarł z Marianną Rychter w Żychlinie w 1892 roku. Niżej podpisy na akcie ślubu.

28 sierpnia 2015 roku w godzinach przedpołudniowych gościli w Miłkowicach małżonkowie Grażyna i Andrzej Kluczyńscy. Pani Grażyna jest wnuczką, ze strony matki, Leona Zdziarskiego, twórcy polichromii kościoła w Miłkowicach. Krakowska firma Leona Zdziarskiego przygotowała tynki, podkład, twórcą polichromii kościoła w Miłkowicach był niewątpliwie Leon Zdziarski.

Leon Zdziarski tworzył polichromie, restaurował istniejące, w ok. 80 kościołach, w tym w pow. tureckim: 
Goszczanów - 1904,
Uniejów - 1904 ,
Miłkowice Prezbiterium- 1909,
Chlewo - 1909,
Niemysłów - 1910,
Miłkowice Kościół Nawa - 1911,
Skęczniew - 1917,
Siedlątków - 1919,
Tokary Pierwsze - 1923,
Kowale Pańskie - 1924,
Dobra - 1924,
Tykadłów / teraz pow. kaliski/ - 1924,
Goliszew /teraz pow. kaliski/ - 1925,
Kościelec / teraz w pow. kaliskim/- 1925.

Ksiądz Proboszcz Rafał Kędzierski serdecznie przyjął tak niecodziennych gości, umożliwił zwiedzenie kościoła i dokładne przyjrzenie się pracy dziadka pani Grażyny. Piękna, doskonale zachowana polichromia kościoła, mimo zniszczeń dolnej partii w okresie okupacji, wyróżnia kościół w Miłkowicach wśród okolicznych świątyń.

Zdjęcia świątyni przesłane przez Państwa Kluczyńskich z doskonale widoczną polichromia kościoła w Miłkowicach. Opisy w oparciu o tekst publikacji Makarego Górzyńskiego   „Zabytki Miasta Turku i Powiatu Tureckiego” - Architektura i sztuka sakralna 

Prawdopodobnie do wybuchu wojny światowej, albo i do lat powojennych, trwały prace nad całościową polichromią kościoła, której wykonanie w technice temperowej zlecono krakowskiemu warsztatowi Leona Zdziarskiego. Kompozycja malarska objęła całe wnętrze, podejmując zarówno wątek architektoniki kościoła - zaakcentowano pilastry i elementy strukturalne - jak i wykorzystując pola ścian i sklepień do wyłożenia nowotestamentowego cyklu maryjno-chrystologicznego od Zaślubin Marii, przez Narodzenie Chrystusa, Jego dzieciństwo - sugestię Męki (wprowadzoną poprzez Arma Christi, Narzędzia Męki Pańskiej - zamiast samych scen pasyjnych) - aż do Chrystusa Tryumfującego i Koronacji Matki Bożej, której rola została tu szczególnie wyeksponowana;
...W prezbiterium znajdują się sceny Zaślubin Marii i Józefa oraz Zwiastowania (na ścianach - z barokowym zabiegiem iluzjonistycznej architektury malowanej i wychodzącej „poza wnętrze”)...W czterech żaglach sklepienia krzyżowego na przecięciu nawy i transeptu znalazły się następujące sceny: spotkanie Marii i Elżbiety, Narodzenie Chrystusa, Pokłon Trzech Króli, Obrzezanie - w bardzo bogatej, ciepłej kolorystyce i z iluzjonistycznymi wnętrzami perspektywicznymi, wzorowanymi na malarstwie renesansowym. 

...zespół dopełniają medaliony z Ojcami Kościoła i świętymi. Ilustracyjna, nieco „popularna” struktura wizualizacji nowotestamentowej - pełna historycznych rekwizytów, scenografii, ale i prezentująca szeroką i wyrazistą gamę barwną i kompozycje  kompozycje wywiedzione z włoskiego renesansu... 
...w technice malarskiej zdecydowano się zaaranżować obeliski pamiątkowe dla biskupa A. Bereśniewicza i ks. J.L. Przedworskiego, miejscowego proboszcza.  

... dekoracje renesansowo-barokowe, utrzymane w ciepłych, ale ograniczonych do pastelowych żółcieni i brązów - kartusze, medaliony, kandelabrowe ornamenty, akantowo-wiciowe kompozycje. Wprowadzono także udane efekty iluzjonistyczne - malowane oprawy przedłużające optycznie wnętrza kościoła. W ten sposób w pierwszej ćwierci XX wieku powstała w Miłkowicach całościowa kompozycja wyposażenia i dekoracji sakralnej.

 

 

 

Malarstwo ścienne. Wykonane jako kompleksowa kompozycja malarska wnętrza kościoła, w technice temperowej, przez zakład Leona Zdziarskiego - po 1905 roku. Złożona z renesansowo-barokowej oprawy dekoracyjnej - marmoryzowanego cokołu, pilastrów, gurtów, kandelabrów ornamentalnych, iluzjonistycznych płycin, malowanych balustrad chóru, medalionów i akcentów ornamentalnych (wici, cęgi i wstęgi regencyjne, akant, winorośle)
...Na sklepieniu znajdują się medaliony w oprawach ornamentalnych, z wizerunkami Ojców Kościoła.