Bogdańscy

---

Pan Tomasz Baryła, mieszkaniec Krakowa, opracowuje dzieje Kotowic i Mirowa. Przesłał materiały dotyczące Bogdańskich, którzy byli także właścielami tych dóbr.

W latach 1833 – 1852 dobra Kotowice-Mirów należały do rodziny Bogdańskich, która była również właścicielami dóbr w Miłkowicach (Gubernia Kaliska).

Wawrzyniec Bogdański, od dnia 18 lipca 1833 r. otrzymał dobra w drodze umowy zamiany z Antonim Zakrzewskim. Wartość dóbr ustalono na 138 tys. złotych polskich. Wpis w księdze wieczystej zatwierdzono decyzją „Zwierzchności Hypotecznej Województwa Krakowskiego” dnia 18 lipca 1833 r. (źródło: 70).

Tomasz Bogdański syn ww. Wawrzyńca, od dnia 6/18 lipca 1837 r. nabył dobra od ojca. Umowę zawarto przed Józefem Stokowskim „Rejentem Powiatu Zgierskiego Guberni Mazowieckiej” w Zgierzu. Wartość dóbr wynosiła 152 tys. i 50 złotych polskich. Wpis do księgi wieczystej sporządzono 3/15 września 1837 r., a zatwierdzono decyzją „Zwierzchności Hypotecznej Guberni Krakowskiej” dnia 20 września/2 października 1837 r. Wawrzyniec Bogdański mieszkał wówczas w swoich dobrach w Sładkowie Górnym, w powiecie zgierskim, a jego syn Tomasz w Kotowicach. Tomasz kupił Kotowice-Mirów przenosząc na ojca wartość swojego zabezpieczenia pieniężnego na dobrach Miłkowice z ich przyległościami: Strachocice, Zaspy Miłkowskie, Młyny Strachocickie oraz na dobrach miasta Błaszki z ich przyległościami Borysławice, Chrzanowice, Lubanów i Bukowiny, oraz na dobrach Gzikowice (Gzików?) i Wilczkowice – wszystkie w powiecie wartskim (od miasta Warta) w guberni kaliskiej (źródła: 70; 166).

Wincenty Bogdański brat ww. Tomasza, od dnia 7/19 września 1837 r. kupił od brata „dobra Mirów” (nie użyto tu nazwy „Kotowice-Mirów” ani „Kotowice”, sprzedaży uległ sam Mirów). Wartość dóbr określono na 7 tys. złotych polskich „w monecie kurs w kraju mającey”, po potrąceniu wierzytelności na gruncie zastawionych. Do księgi wieczystej wpisano i zatwierdzono 20 września/2 października 1837 r. Akt notarialny spisano w Żarkach u Jana Różyckiego, „Rejenta Kancellaryi Hypotecznej Powiatu Lelowskiego w Guberni Krakowskiej”. Wg opisu Mirów składał się wówczas z zabudowań dworskich (ale chodzi tu prawdopodobnie o budynki użytkowane przez poddanych, a nie odrębny „dwór”), pól, łąk, pastwisk oraz browaru. Składnikami majątku były także pożytki, użytki, powinności poddanych, czynsze i daniny. W akcie notarialnym zaznaczono, że oddzielona notarialnie od dotychczasowej gminy Kotowice wieś Mirów będzie wymagała także oddzielenia przez władzę administracyjną (powiatową). Nim to nastąpi obowiązki wójta oddzielnych dóbr Kotowic i Mirowa będzie pełnił nadal Tomasz Bogdański (źródła: 70, 167).

Za czasów Tomasza i Wincentego Bogdańskiego dzierżawcą dóbr Kotowice został Melchior Białoskórski, na stałe mieszkający w Warszawie przy ul. Sektoralnej 765.
Umowę dzierżawy zawarto w maju 1842 r., a obejmowała okres od 12/24 czerwca 1842 r. na trzy lata, czyli do tego samego dnia i miesiąca roku 1845. Tymczasem w roku 1844 Bogdański „nieprawnie i samowolnie wyrugował” dzierżawcę z dóbr. Pod datą 22 września/4 października 1844 r. dzierżawca pisemnie przed Trybunałem Cywilnym I Instancji w Kielcach, domagał się zastrzeżenia w hipotece majątku Kotowice na jego rzecz kwoty 12 057 zł i 25 groszy (czyli 1808 rubli srebrnych, 7 i pół kopiejki) z procentami od 14/26 września 1844 r. oraz „kosztów sporu” w wys. 100 rubli. Trybunał Cywilny takie zastrzeżenie w dziale IV księgi wieczystej dóbr Kotowice uznał za zasadne. We wrześniu 1844 r. Białoskórski wystąpił też z pozwem przed Trybunałem Cywilnym w Kielcach przeciw Tomaszowi Bogdańskiemu. W pozwie wyjaśnił, że zgodnie z umową dzierżawy miał mu opłacać Bogdańskiemu 1500 zł tytułem czynszu dzierżawnego w pierwszym roku, a po 3000 zł przez następne lata. Ponadto miał przebudować dotychczasowe drewniane „zdezelowane” zabudowania na nowe – murowane. Te warunki umowy prawdopodobnie nie były spełniane, co spowodowało „wyrugowanie” dzierżawcy. Dzierżawca jednak argumentował, że w drugim roku dzierżawy (1843) z polecenia dziedzica nastąpiło nowe urządzenie włościan, pomiary pól, nowe wydzielenie gruntów pańskich dla chłopów. Wszystko to powodowało niechęć i uchylanie się włościan od obowiązków, pańszczyzn i robocizn. W związku z tym dzierżawca musiał najmować robotników, powiększyć liczbę czeladzi i „dworników”, do prac przy normalnym funkcjonowaniu majątku rolnego, jakim były Kotowice. Z własnej kieszeni na opłacanie nowych pracowników i najem wydał w latach 1843 i 1844 ogółem 2573 zł. Ponadto poddani z Kotowic i Mirowa nie chcieli opłacać podatków, a nawet zamierzali poopuszczać osady. Wobec tego podatki za nich spłacił dzierżawca, w kwocie 478 zł i 4 gr. Przy obejmowaniu dzierżawy (24 czerwca 1842 r.), w dobrach były 473 owce, w tym najwięcej młodych i jagniąt. Przy odebraniu mu dzierżawy (styczeń 1844) liczba owiec wynosiła 537, ale posiadały większą wartość, bo stanowiło ją większość starszych owiec i skopów. Z tytułu przyrostu wartości owiec dzierżawca domagał się kwoty 3494 zł. Ponadto pozbawiony został zysków z planowanego przychówku owiec w wys. 1000 zł i z wełny owczej wiosennej 2000 zł. Z powodu przedwczesnego usunięcia z dóbr Białoskórski wycenił swoje straty w przewidywanych dochodach na kolejne 2000 zł oraz straty w sprzęcie jaki musiał pozostawić w Kotowicach na 2772 zł i 21 gr. Przy czym zaznaczył, że odebrał od dziedzica jedynie kwotę 3200 zł. Pozwanemu Tomaszowi Bogdańskiemu doręczono wezwanie na „audyencyię” przez Trybunałem w Kielcach, które odebrał w Kotowicach jego brat Julian (lub Juliusz) Bogdański. Ostatecznie jednak, we wrześniu 1845 r. Białoskórski odstąpił od dalszego prowadzenia procesu, bowiem doszło do porozumienia z Tomaszem Bogdańskim, który również odstąpił od swoich pretensji względem dzierżawcy. Jednak dzięki zachowanym protokołom urzędowym tej sprawy mamy pewną orientację o funkcjonowaniu dóbr w latach 1842-1845. (źródło: 168).

Tomasz Bogdański brat Wincentego, do dnia 3/19 września 1845 r. na mocy aktu notarialnego sporządzonego w Kaliszu, odkupił od brata „dobra Mirów” za cenę 40 tys. złotych polskich czyli 6 tys. rubli srebrnych. Wpis do księgi wieczystej sporządzono 28 listopada/10 grudnia 1845, a zatwierdzono dzień później decyzją „Trybunału Cywilnego Guberni Radomskiej, Wydziału Hypotecznego”. Wg stanu na dzień transakcji Tomasz mieszkał w swoich dobrach w Miłkowicach, a Wincenty w Kotowicach. Akt notarialny podpisano przed Nepomucenem Wojciechowskim, „Regentem Kancellaryi Ziemiańskiej Guberni Warszawskiej w Kaliszu. Ze sprzedaży wyłączony został jedynie las bukowy nadający się do wycięcia, na powierzchni 280 mórg miary nowopolskiej. Wincenty był zobowiązany do wycięcia drzew w ciągu sześciu lat od dnia podpisania aktu, a następnie do zasadzenia nowego lasu na swój koszt. W akcie znalazła się też wzmianka, że „dobra Mirów” na czas własności Wincentego nie miały założonej odrębnej księgi wieczystej. Dane zapisywano nadal do wspólnej księgi, z której teraz, w roku 2022 przepisujemy je do książki (źródła: 70; 169).


Obelgi Szymona Kmity
W roku 1833 jako jako były dzierżawca dóbr Kotowice-Mirów oraz zastępca wójta wymieniony jest Szymon Kmita. Dopuścił się on „obelg w czasie pełnienia służby publicznej”, a postępowanie w tej sprawie prowadził Sąd Policji Poprawczej, Wydział Jędrzejowski. 26 września 1833 r. sąd przekazał akta sprawy liczące 20 kart do Komisji Województwa Krakowskiego (w skrócie KWK), celem podjęcia dalszej decyzji w sprawie wójta (zastępcy wójta). Komisja ustaliła, że Kmita nie posiadał w ogóle upoważnienia (przez Komisję) do sprawowania obowiązków zastępcy wójta, ale faktycznie takie wykonywał jedynie na podstawie umowy (kontraktu) dzierżawy dóbr. To jednak było za mało i w związku z tym Komisja odesłała akta do sądu z informacją, że Kmita nie spełniał wymogów urzędnika służby publicznej, zatem winien być sądzony jako osoba prywatna. Pismo KWK w tej sprawie nosi datę 10 maja 1834 r. W aktach nie wyjaśniono niestety kogo i w jaki sposób obraził Kmita jako zastępca wójta (źródło: 66).

Tomasz Bogdański – uchylanie się od służby wojskowej
W roku 1837 dziedzicem dóbr Kotowice Mirów był Tomasz Bogdański, ale gmina nie miała wójta (w aktach nie zaznaczono przez jak długi okres czasu). Bogdański złożył przysięgę na wierność „Najjaśniejszemu Panu” i Komisarz Obwodu Olkuskiego zwrócił się pismem z 21 listopada/2 grudnia 1837 r. do Rządu Gubernialnego Krakowskiego, Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego o mianowanie go na wójta.
Aby doszło to do skutku, Komisja najpierw ustalała, czy Tomasz Bogdański „wyszedł z wieku popisowego albo czyli mu służy iakie wyłączenie od służby woyskowej”. Czyli dziś zapytalibyśmy, czy miał „uregulowany stosunek do służby wojskowej”. Tomasz Bogdański urodził się 12 lutego 1815 r. Uczęszczał do gimnazjum „byłego wojewody(?) w Piotrkowie”, a w „Epoce Zaburzeń Krajowych” (powstania listopadowego) chodził do szkół i nie zajmował się sprawami wojska (powstania). W roku 1838 był bezżenny, miał brata Wincentego lat 19, pozostającego razem z nim, pod względem stanu zdrowia i wzrostu do służby wojskowej był zdolny. Wyłączenie od służby wojskowej mógłby otrzymać, gdyby jako dziedzic ustanowił zamiast siebie zastępcę do wojska. Naczelnik Wojenny Guberni Krakowskiej (w Kielcach) w piśmie z dnia 27 grudnia 1838/8 stycznia 1839 r. oświadczył, że „nie ma nic do dodania” na temat propozycji nominacji Tomasza Bogdańskiego na wójta, co literalnie oznaczało, że nadal utrzymuje go w wieku poborowym. Na tej podstawie wnioskujemy, że mianowanie nie zostało dokonane.
Natomiast w roku 1841 Komisarz Obwodu Olkuskiego (Wydział Policyjno Wojskowy) prowadził dochodzenie przeciwko Tomaszowi Bogdańskiemu o „ukrycie popisowego”, czyli o niedopełnienie obowiązku służby wojskowej. Komisarz Obwodu Olkuskiego poinformował wówczas Rząd Gubernialny Krakowski, że Tomasz Bogdański wyjechał do Guberni Kaliskiej (źródło: 66).

Ze służbą w rosyjskim wojsku nie było żartów. Powołanie mogli dostać mężczyźni stanu wolnego, którzy ukończyli dwudziesty rok życia. Do roku 1836 służba trwała 25 lat, później ten okres stopniowo zmniejszano, w latach 1836-1854 było to 20 lat, a w latach 1854-1874 – 15 lat (źródło: 75, str. 81).

Problemy na linii: dziedzic, wójt, naczelnik powiatu
Decyzją Rządu Gubernialnego Kieleckiego z 1/13 stycznia 1842 r. zastępcą wójta Kotowic i Mirowa został mianowany Adam Wolski – kasjer miasta Żarek. Było to zgodne z wnioskiem dziedzica Tomasza Bogdańskiego z dnia 19/31 października 1841 r., który deklarował, że dla załatwienia spraw rodzinnych musi opuścić Kotowice na kilkanaście miesięcy. Adam Wolski nie został jednak protokolarnie zatwierdzony przez naczelnika powiatu olkuskiego na zastępującego wójta.

Jak stwierdzał Naczelnik Powiatu Olkuskiego, w lutym 1843 r., „Wolski dopuszczał się stagnacji w służbie odrywaniem się od obowiązków wójtowskich”. Jednocześnie dziedzic dóbr Kotowice Mirów – Tomasz Bogdański sam nie był wójtem. Ponadto również dopuszczał się „stagnacji”: od dawna nie zamieszkiwał w Kotowicach lecz w dobrach Miłkowice (tam również był właścicielem) w Guberni Kaliskiej, odległych o co najmniej 20 mil od Kotowic i nie reagował na urzędowe wezwania do ustanowienia zastępcy wójta.

W Kotowicach przebywał na stałe dzierżawca Melchior Białoskurski, który „nastręczał sporów z włościanami wymagających dozoru i powagi władzy miejscowej” (której to władzy akurat nie było). W związku z tym Naczelnik Powiatu Olkuskiego postanowił wyznaczyć zastępcę wójta w osobie Antoniego Sztangenberga (Stangenberga) – honorowego asesora powiatu, na koszt dziedzica Bogdańskiego (projekt wynagrodzenia miał sporządzić burmistrz miasta Żarek), dopóki tenże dziedzic nie przedstawi właściwego kandydata.

W innym piśmie do „Rządu Gubernialnego Guberni Kieleckiej” z 13/28 stycznia 1843 r. Tomasz Bogdański oznajmiał, że osobiście sprawował funkcję wójta w Kotowicach do końca roku 1842. Potem, z powodu choroby i w poszukiwaniu pomocy lekarskiej musiał się udać do swoich drugich dóbr w Miłkowicach, w Guberni Kaliskiej. Bogdański sprzeciwiał się by miał utrzymywać narzuconego przez powiat olkuski zastępcę wójta w osobie Sztangenberga. Decyzją naczelnika powiatu miał mu zapewnić wynagrodzenie 30 rubli srebrnych rocznie, wyżywienie, noclegi, światło, opał i pomieszczenie do pracy. Bogdański oprotestował ten nakaz pismem z 22 lutego/6 marca 1843 r. skierowanym do Wysokiej Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych.

Najpierw w miejsce Adama Wolskiego dziedzic Kotowic i Mirowa zaproponował do tej funkcji Józefa Piętakiewicza – obywatela miasta Żarek. Ta propozycja musiała z jakichś powodów nie dojść do skutku, bowiem w piśmie z 8/16 czerwca 1843 r. kandydatem zaproponowanym przez dziedzica był już Antoni Gnoiński – Wójt Gminy Kostkowice.

Rząd gubernialny uchylił nominację dla Sztangenberga wskazując m. in., że urzędnicy i oficjaliści biura nie mogą sprawować obowiązków wójtowskich oraz że prawo mianowania „zastępcy wójta” służy przede wszystkim dziedzicom miejscowości na własną odpowiedzialność.

W kolejnym piśmie, datowanym na 7/19 lipca 1843 r. Rząd Gubernialny Kielecki polecił Naczelnikowi Powiatu Olkuskiego, aby odwołał Sztangenberga z obowiązków zastępcy wójta Kotowic i Mirowa, a w jego miejsce powołał tymczasowo ww. Antoniego Gnoińskiego. Jednocześnie, by zobowiązał Tomasza Bogdańskiego do przedstawienia w ciągu dwóch miesięcy innego wykwalifikowanego kandydata na zastępcę wójta. Wynagrodzenie dla Sztangenberga za okres faktycznego sprawowania czynności zamiast wójta, rząd pozostawił do wzajemnych rozliczeń między nim a dziedzicem Bogdańskim.

Naczelnik Powiatu Olkuskiego raportował w lipcu 1843 r., że jako naoczny świadek stosunków społecznych w gminie, pozostawia status quo do czasu wypowiedzenia się przez władze wyższe, ponad rządem gubernialnym (trudno powiedzieć, czy chodziło mu o władze królestwa – namiestnika carskiego?). Gdyż tylko tym sposobem „tama nietrafnym zamiarom i przeciwnym woli J. E. Księcia Namiestnika położona być może”. Naczelnik powiatu pisał, że Gnoiński jest „narzędziem w ręku dzierżawcy Białoskurskiego do ucisku włościan i wnoszenia nadużyć jeszcze większych nad te, jakie już wielokrotnie zarządzane śledztwa wykryły”. Mimo tego deklarował, że po ostatecznym nakazie rządu, nieuwzględniającym jego racji, odda gminę kandydatowi Gnoińskiemu.

Do rządu w Kielcach skarżył się też dzierżawca Kotowic i Mirowa – Melchior Białoskurski (pismo z 25 stycznia 1843 r.). Podnosił, że narzucony przez naczelnika powiatu w Olkuszu – Antoni Sztangenberg – ustawicznie przebywa w towarzystwie chłopskim po karczmach (to kolejne potwierdzenie istnienia co najmniej dwóch karczm w gminie Kotowice-Mirów). Pod jego wpływem włościanie tutejsi stali się burzliwymi i używającymi języka nieprzychylnego dworowi. Nie uiszczają powinności dla dworu, nie utrzymują gospodarstw w należytym stanie. Dzierżawca obawiał się, że stan ten może przenieść się do sąsiednich wiosek. Sztangenberg wprowadza rozwarstwienie, nierząd, na czym cierpi stan gospodarstwa dworskiego. Dzierżawca oskarża go, że przez niego „nieporządek się wkradł do dóbr mu powierzonych” i że nowy zastępca wójta jest tu nasłany na szkodę dworu i aby mu „ludzi powydalać ze wsi”. Białoskurski napisał, że wobec szykan ze strony władz powiatu olkuskiego, zmuszony jest udać się pod protekcję Rządu Guberni...

Obowiązki rolnika na rzecz dziedzica

Stała pańszczyzna na osobę w Kotowicach i Mirowie to latem (od 1 kwietnia do 1 października) od 4 do 1 dni tygodniowo i zimą (od 1 października do 1 kwietnia) również od 4 do 1 dni tygodniowo. Ponadto dodatkowa pańszczyzna latem (od 1 lipca do 1 października) to od 3 do 1 dni rocznie, w szczególności przy żniwach. Wymiar dni określany był wg wielkości gospodarstwa na którym pracował rolnik lub wyrobnik.

Ale to nie wszystko. Istniały też tzw. „robocizny i posługi nadzwyczajne” czyli: darmochy, gwałty, próżnice, tłuki, stróże (oraz możliwe były też inne rodzaje posług). Do takich usług włościanie byli zmuszaniu w ilości 2 dni rocznie w okresie letnim (od 1 kwietnia do 1 października). W tym czasie byli zobowiązani raz w roku do mycia i strzyżenia owiec dworskich, bez względu na ich liczbę oraz sadzić i okopać kapustę dworską i karpiele (korpiele) dworskie. Każdy odrabiający po 4 dniówki piesze pańszczyzny tygodniowo, był zobowiązany do zaorania rocznie po 3 morgi pola dworskiego. Ta praca była odpłatna - po 2 złote czyli 30 kopiejek dla gospodarzy wymienionych w tabeli.

Ale i to jeszcze nie wszystko. Odrębną sprawą był najem przymusowy. Z tego tytułu każdy gospodarz wymieniony w tabeli był zobowiązany do przepracowania „w przybliżeniu” 26 dni w okresie letnim i 26 dni w okresie zimowym – płatne po 10 kopiejek za dzień. Przeznaczano je na żniwa lub w razie potrzeby na inne prace.

Kotowianie byli zobowiązani do płacenia dziedzicowi czynszu w kwotach od 45 do 15 kopiejek rocznie, a Mirowianie od 69 do 34 i pół kopiejki rocznie. Łączny czynsz z Kotowic wynosił 7 rubli 20 kopiejek, a z Mirowa 4 ruble 83 kopiejki.

Podstawą prawną tych obowiązków był „zwyczaj od dawna przyjęty” oraz ugoda prywatna pisemna między dziedzicem a włościanami wsi Kotowice i Mirów zawarta w Kotowicach 16 sierpnia 1844 r. Powinności tej umowy wykazano właśnie w tabeli.

Obowiązki rolnika na rzecz duchowieństwa

Rolnicy z Kotowic i Mirowa w roku 1846 płacili dla swoich parafii tzw. „dziesięciny zamienione” (zamienione – zamiast np. żyta oraz pracy własnej). Parafia we Włodowicach pobierała od 97 i pół do 34 i pół kopiejki rocznie „od głowy” (a raczej może od duszy...) rolnika z Kotowic, a parafia w Niegowie od 51 do 25 i pół kopiejki rocznie od rolnika z Mirowa. Dziesięcina z Kotowic wynosiła w roku 1846 razem 15 rubli 63 kopiejki, a z Mirowa 3 ruble 57 kopiejek.

Obowiązki wobec gminy we Włodowicach

Włościanie z Kotowic i Mirowa dostarczają codziennie (...) [posłańca], który ma obowiązek chodzić z pismami urzędowymi, a w czasie wolnym posługę dworską pełnić. Na noc dają z kolejki stróża jednego dla pilnowania porządku i bezpieczeństwa ogółu. Z kolejki dają też podwody [wóz z woźnicą] w interesie ogółu gminy. Mają też obowiązek utrzymywać drogi na terytorium [org. „territorium”] gminy w dobrym stanie.

Obowiązki wobec rządu – te stanowiły podatki

Podatek podymny wynosił na rolnika z Kotowic od 1 rubla 9 kopiejek do 54 i pół kopiejki. Razem dawało to 17 rubli i 17 kopiejek rocznie. Kontyngent liwerunkowy wynosił od 48 do 12 kopiejek, co dawało rocznie sumę 7 rubli i 68 kopiejek. Szarwark drogowy wynosił od 72 do 36 kopiejek - razem 11 rubli 34 kopiejki rocznie. Ponadto szarwark drogowy pieszy w wymiarze od 3 i pół do 2 dni, co razem dawało 56 i pół dnia.

W przypadku Mirowa podatek podymny łącznie to 10 rubli i 80 kopiejek na rok (po 1 rublu i 20 kopiejek od rolnika). Kontyngent liwerunkowy łącznie to 2 ruble, 90 i pół kopiejki rocznie (od 41 i pół do 20 kopiejek od rolnika). Szarwark drogowy to łącznie 5 rubli 68 kopiejek (po 71 kopiejek na rolnika). Szarwark drogowy pieszy to 29 dni rocznie (od 4 do 1 dni na rolnika).

W uwagach ogólnych lub szczególnych w tabeli wpisano dwie informacje:
„Włościanie Wsi Kotowic i Mirowa płacą rocznie składki na transport włóczęgów z Dymu po kopiejek [?] 3 – transport włóczęgów po kop: pięć. Składkę ogniową z zabudowań Włościańskich Dwór opłaca – szacunku nie zamieszczono gdyż taksy ogniowe na gruncie nie znajdują się”.
„Dziedzic Dóbr Kotowice rzetelność niniejszej Tabelli poświadcza w Kotowicach dnia 4/16 Sierpnia 1846 roku /podpisano/ Bogdański. Wójt Gminy Kotowic własnoręczność powyższego podpisu i rzetelność poświadcza. Kotowice dnia 4/16 Sierpnia 1846 r. /podpisano/ Kuczkowski”.

Zniesienie darmoch 1846

Wystawcą tabeli jako dokumentu urzędowego była „Komissya Rządowa spraw wewnętrznych i duchownych na podstawie Artykułu 3 Ukazu Najjaśniejszego Pana z dnia 26 Maja/7 Czerwca 1846 roku, postanowienia Rady Administracyjnej daty 14/26 Listopada t. r. którem wyrzeczonem zostało, jakie darmochy i najmy przymusowe w dobrach prywatnych wiejskich i miejskich uchylone być winny”.

Od dnia 20 grudnia 1846/1 stycznia 1847 r. we wsiach Kotowice i Mirów stanowiących Gminę Kotowice w Powiecie Olkuskim i Guberni Radomskiej zniesione zostały:
Darmochy po dwa dni piesze niniejszą tabelą obliczone jako:
1. mycie i strzyżenie owiec
2. sadzenie i okopywanie kapusty i korpieli (karpieli)

Ponadto:
1. wszelki najem przymusowy, a w szczególności wymieniony w niniejszej tabeli:
2. wyoranie po trzy morgi rocznie na gruncie dworskim za opłatą po kopiejek 30
3. wychodzenie do żniwa za opłatą po kopiejek 10 za dzień

Pozostałe powinności rolników opisane powyżej miały być nadal wykonywane. Tabelę podpisano w Warszawie 18 listopada/10 grudnia 1846 r. Z upoważnienia Dyrektora Głównego Prezydującego tabelę podpisali:
- Dyrektor Wydziały Radzca Stanu – Kozłowski
- Za Dyrektora Kancellaryi – Chlebowski
Kopię, z której w 2021 r. odpisaliśmy dane do książki o wsi Kotowice podpisał jako zgodną oryginałem Wójt Gminy Kotowice – Kuczkowski (źródło: 67).


Gorczyccy właścicielami dóbr Kotowice-Mirów


Józef Gorczycki, od dnia 15/27 sierpnia 1852 r. kupił dobra Kotowice i Mirów od Tomasza Bogdańskiego za sumę 120 tys. złotych polskich czyli 18 tys. rubli srebrnych. Wpis do księgi sporządzono 2/14 stycznia 1853 r., a zatwierdzono decyzją „Trybunału Cywilnego Guberni Radomskiej, Wydziału Hypotecznego” 7/19 lutego 1853 r. Akt notarialny między nim a Tomaszem Bogdańskim podpisano w Miłkowicach, okręgu wartskim, przed Nepomucenem Wojciechowskim, „Regentem Kancellaryi Ziemiańskiej Guberni Warszawskiej w Kaliszu”. Józef Gorczycki mieszkał wówczas we wsi Kącik w okręgu piotrkowskim. Ze sprzedaży wyłączono osiem koni fornalskich, dwa wozy, jedną karetę, które kupił na swój użytek dotychczasowy rządca dóbr (o nazwisku Tanchert). Do rządcy należały także konie i bryczka. Do Miłkowic miano także przetransportować pozostające w Kotowicach szafki, „sekretarkę z papierami” (chodzi tu o mebel), kuferek i pieniądze w gotówce. W akcie wspomniano także o „funduszu należącym do karczmarzy”, co świadczy o tym, że wg stanu na rok 1852 w dobrach Kotowice-Mirów istniały co najmniej dwie karczmy. Bogdański, nim sprzedał dobra, zawarł kontrakt z Walentym Wasiakiem z Kotowic, dotyczący zwolnienia go od powinności z użytkowania osady przez trzy lata i informacja o tym również znalazła się w akcie kupna-sprzedaży, w którym dotrzymanie tego kontraktu pozostawiono nowemu właścicielowi Józefowi Gorczyckiemu. Podatki i ciężary kalkulowano wówczas na okres roku, ale w terminach „od św. Jana do św. Jana”, czyli datami granicznymi był 24 czerwca (źródła: 70; 170).

Źródła z numeracją:

66. „Acta Specialia tyczące się wójta gminy Kotowic i Mirowa 1819-1850”, Archiwum Państwowe w Kielcach, sygnatura 21/1/0/-/544.
67. „Tabella wykazująca uposażenie, obowiązki i powinności Rolników po Wsiach i Miastach osiadłych" dotycząca wsi Kotowice i Mirów stanowiących Gminę Kotowice w Okręgu Lelowskim, Powiecie Olkuskim i Guberni Radomskiej”, Archiwum Państwowe w Kielcach sygnatura 21/1/0/-/3704.
70. Księga Wieczysta dóbr Kotowice-Mirów, tom I, dział II – własność, w archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych, w Sądzie Rejonowym w Myszkowie.
75. Lorenc Andrzej, „Ząbkowice Tom I, w Kluczu Sławkowskim i Zagłębiu Dąbrowskim do roku 1918”, wyd. 2020.
77. Trzebiński Wojciech, Borkiewicz Adam, „Podziały administracyjne Królestwa Polskiego w okresie 1815-1918, zarys historyczny”, w: „Dokumentacja Geograficzna, zeszyt nr 4”, wyd. PAN Instytut Geografii, Warszawa 1956, dostępny na stronie internetowej Repozytorium Cyfrowego Instytutów Naukowych, www.rcin.org.pl.
158. Meloch Maksymilian, „Sprawa włościańska w powstaniu listopadowym”, wyd. Warszawa 1939, dostępna na stronie internetowej Śląskiej Biblioteki Cyfrowej, www.sbc.org.pl.
166. Akt spisany dnia 6/18 lipca 1837 r. w Zgierzu przed notariuszem Józefem Stokowskim, dotyczący sprzedaży dóbr Kotowice-Mirów przez Wawrzyńca Bogdańskiego swojemu synowi Tomaszowi Bogdańskiemu, w: Zbiór Dokumentów dóbr ziemskich Kotowice-Mirów, w archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych, w Sądzie Rejonowym w Myszkowie.
167. Akt spisany dnia 7/18 września 1837 r. w Żarkach przed notariuszem Janem Różyckim, dotyczący sprzedaży wsi Mirów przez Tomasza Bogdańskiego swojemu bratu Wincentemu Bogdańskiemu, w: Zbiór Dokumentów dóbr ziemskich Kotowice-Mirów, w archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych, w Sądzie Rejonowym w Myszkowie.
168. Materiały w sprawie pozwu dzierżawcy Melchiora Białoskórskiego przeciwko dziedzicowi Tomaszowi Bogdańskiemu przed Trybunałem Cywilnym I Instancji w Kielcach, w: Zbiór Dokumentów dóbr ziemskich Kotowice-Mirów, w archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych, w Sądzie Rejonowym w Myszkowie.
169. Akt spisany dnia 3/15 września 1845 r. w Kaliszu przed notariuszem Nepomucenem Wojciechowskim, dotyczący sprzedaży wsi Mirów przez Wincentego Bogdańskiego swojemu bratu Tomaszowi Bogdańskiemu, w: Zbiór Dokumentów dóbr ziemskich Kotowice-Mirów, w archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych, w Sądzie Rejonowym w Myszkowie.
170. Akt spisany dnia 15/27 sierpnia 1852 r. w Miłkowicach przed notariuszem Nepomucenem Wojciechowskim, dotyczący sprzedaży dóbr Kotowice-Mirów przez Tomasza Bogdańskiego dla Józefa Gorczyckiego, w: Zbiór Dokumentów dóbr ziemskich Kotowice-Mirów, w archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych, w Sądzie Rejonowym w Myszkowie.
171. „Bogdańscy”, artykuł w dziale „Dwór ludzie i wydarzenia”, na stronie internetowej www.milkowice.pl.tl.