Fundatorzy kościoła w Miłkowicach
Ks. Liberiusz Przedworski
Staram się odtworzyć dzieje rodziny Bogdańskich. Jestem pełna szacunku i podziwu dla ich samozaparcia i serdecznej troski, aby dzieło, które zapoczątkowała Maria Bogdańska, doprowadzić do końca. Im więcej o nich wiem, tym bardziej chylę czoła przed ich dokonaniami.
Majątek, który nabył Tomasz Bogdański, a w skład którego wchodziły Miłkowice, Zaspy, Młyny Strachockie, Strachocice, Rzymsko i Wilczków pod koniec XIX wieku rozpadł się podzielony pomiędzy dzieci Tomasza i Marianny. Marianna Gołembowska sprzedała dwór na Zaspach i Miłkowice, Stanisław osiadł w Rzymsku i Wilczkowie.
Kościół wymagał wykończenia, położenia posadzek, malowania, wyposażenia, zakupu dzwonów. Pobudowano plebanię, organistówkę, postawiono parkan ogradzający kościół i cmentarz. Przy pracach pomagała cała parafia, dawano podwody na zwózkę drewna i cegieł, robociznę, ale ciężar finansowania budowy spoczywał na właścicielach majątku - Bogdańskich. To było zbyt wielkie obciążenie. Majątek w Rzymsku został przed 1912 rokiem sprzedany, a Wilczków, w chwili przejęcia go przez zięcia Ludwika Feliksa Temlera, jak twierdzi jego rodzina, był tak zadłużony, że długi przekraczały wartość majątku. Było w tym dużo prawdy.
Bogdańscy poświęcili majątek, przyszłość swoich dzieci, aby dzieło budowy świątyni doprowadzić do końca. Obecnie pamięć o nich sprowadza się do corocznej mszy świętej i wypominków na cmentarzu. Tragiczne losy świata zapisały się i tutaj, krypta, gdzie spoczęło 13 osób z rodziny, w czasie wojny, a także po wojnie, gdyż dokonano tam włamania, została zdewastowana. Zginęły także dokumenty uwieczniające dzieje budowy kościoła. Taka jest wdzięczność ludzka! Staram się przywrócić pamięć o tych ludziach Na wykresie zaznaczyłam, kto spoczywa w krypcie.
Wiem już, że dziewięć osób z rodziny spoczywa w krypcie kościoła, zaznaczyłam to na wykresie. W parafii Miłkowice nie można tego potwierdzić, gdyż nie ma tam zapisów w aktach. Zaznaczyłam również Joannę Bogdańską zm.1924, żonę Stanisława, gdyż mieszkała w Wilczkowie i gdzie niby miałaby być pochowana, jej córka Helena –zm. 1929 - także spoczęła w krypcie kościoła. O Stanisławie Bogdańskim jak na razie nie wiemy nawet gdzie zmarł, ale na pewno też jest pochowany razem z rodziną.
W niedalekim Niewieszu, jako rezydentka w majątku Zakrzewskiego po śmierci męża mieszkała hrabina Marianna Ostroróg Sadowska z d. Bogdańska, córka Tomasza. Jej grobu nie mogę odnaleźć, może więc tutaj złożono jej ciało po śmierci? Nie wiemy gdzie zmarła córka Tomasza Stefania Ostroróg Sadowska, żona Piotra. Na pewno też przeniesiono do krypty Marię Bogdańską(1849-1865), córkę Wincentego i Balbiny Bogdańskich, którą po śmierci rodziców opiekowali się wujostwo Tomasz i Marianna Bogdańscy. Ja pamiętam jeszcze grobowce na starym cmentarzu. Groby uległy zniszczeniu, a wszystkie szczątki złożono w jednym grobie. Tam spoczywali Lipscy. Bogdańscy uważali, że Miłkowice to ich majątek rodowy. Mieli więc powiązania z poprzednimi właścicielami.
Zdecydowałam się na umieszczenie na wykresie dotyczącym Fundatorów zdjęć przesłanych przez prawnuka Heleny Bogdańskiej p. Marcina Temlera, gdyżdomniemywam, że to są właśnie te osoby. Gdy uda się kiedyś w przyszłości dotrzeć jeszcze do kogoś z rodziny, wtedy można będzie dokonać korekty.
Z kościołem w Miłkowicach jestem przecież związana emocjonalnie, nie tylko ja, także wszyscy członkowie parafii. To tutaj zawierano małżeństwa, tutaj odbywały się ceremonie pożegnania przed ostatnią drogą na cmentarz, tutaj chrzczono dzieci, uczestniczono w nabożeństwach. Czy możemy zapomnieć o ludziach, dzięki którym mamy tak piękny kościół?!
-1. Bogumiła z Ostrowskich Wężyk
- 2. Wojciech Wężyk h. Wąż
- 3. Wincenty Bogdański h. Prus III
- 4. Włodzimierz Bogdański h. Prus III
- 5. Tomasz Bogdański h. Prus III
- 6. Balbina Bogdańska z d. Wężyk h. Wąż
- 7. Marianna Bogdańska z d. Wężyk h. Wąż
- 8. Maria Bogdańska córka Wincentego
- 9. Joanna Bogdańska z d. Golcz
- 10. Stanisław Bogdański h. Prus III
- 11. Helena Temler z d. Bogdańska
Osoba, która prawdopodobnie spoczywają w krypcie to:
- 1. Marianna Bogdańska z m. Gołembowska vel Ostroróg Sadowska
kurjer warszawski 1921 nr 2a46
kurjer warszawski 1924 nr 222
gazeta świąteczna 1887 nr 337
Obecny kościół parafialny wybudowano w latach 1880-1882, za czasów proboszcza ks. Jacka Jędreckiego (1876-1884), z fundacji Marii z Wężyków Bogdańskiej, dziedziczki dóbr Miłkowice i Rzymsko, która przeznaczyła na ten cel 18.000 rubli srebrem, a także potrzebne materiały budowlane: cegłę, którą wypalano w dwóch miejscowych cegielniach sposobem gospodarczym, oraz drewno. Parafianie pracowali nieodpłatnie przy budowie, dawali podwody konne, a majstrów i robotników niemieckich opłacano. Powstała okazała i obszerna świątynia (powierzchnia 344 m2, wysokość 11 m, w prezbiterium 8 m), na planie krzyża łacińskiego, w stylu mieszanym gotycko-bizantyjsko-romańskim, murowana z czerwonej cegły, z drewnianymi wiązaniami stropowo-dachowymi, niewidocznymi od wnętrza kościoła. Pod prezbiterium urządzono kryptę grobową dla zmarłych z rodzin fundatorów – Wężyków i Bogdańskich. Świątynia w latach 1883-1892 została otynkowana wewnątrz, a w 1887 r. wykonano w niej posadzkę betonową. W 1893 r. dostawiono okazałą wieżę (40 m wysokości), murowaną z cegły, z drewnianą konstrukcją wewnętrzną i najwyższego segmentu. W 1883 r. (2 września) kościół został poświęcony przez dziekana tureckiego, ks. Michała Orzechowskiego.
1905-1907 - kościół zostaje ozdobiony bogatą polichromią przez braci Żdżarskich z Krakowa. Fundatorami byli Tomasz Bogdański i Albina z Wężyków Bogdańska żona WIncentego.
W krypcie znajdującej się pod prezbiterium kościoła spoczęło w dniu przenoszenia zwłok 13 członków rodziny Bogdańskich i Wężyków(kronika parafialna). Udało mi się ustalić nazwiska 7 osób. Tablice nagrobne znajdujące się w podziemiach kościoła odnalzł i umieścił w kruchcie kościoła ks. Daczkowski. Inne, według jego informacji, były bardzo zniszczone. Mam nadzieję, że zdołam ustalić kto z rodziny fundatorów został tam jeszcze pochowany.
USC miasta Stołecznego Warszawy potwierdził dane dotyczące Tomasza Bogdańskiego akt zgonu nr II-144/1953. Ostatnie miejsce jego zamieszkania to Warszawa, Al. Wojska Polskiego 31.
Sprawdzone zostały dostępne spisy oficerów okresu międzywojennego i nie figuruje w nich żaden inny oficer o takim imieniu i nazwisku.
Ks. Rulka j.w.
Ołtarz Główny
Ołtarze boczne
Działo się to w Głuchowie w 1924 roku. Stawili się Stanisław Wojciech Stawowczyk lat 40 rządca majątku Wilczków i Józef Stasiak gajowy lat.32 zamieszkały w Wilczkowie i stwierdzili, że w dniu 31. 07. 1924 w majątku w Wilczków zmarła Joanna Bogdańska z d. Golcz lat 70 obywatelska ziemska urodzona w Piętnie, wdowa …
Zdjęcie przesłała Katarzyna Studzińska-Sabbagh
W kruchcie kościoła W Miłkowicach została umieszczona tablica nagrobna odnaleziona przez ks. Marka Daczkowskiego podczas remontu kościoła dotycząca dziedzica Tomasza Bogdańskiego oraz fragmenty tablic członków rodziny. Tablica Tomasza zachowana jest w całości.
W latach trzydziestych XX wieku, gdy proboszczem był ks. Balcerzak, skasowano wejście do krypty z powodu postępującego stanu zniszczenia
Rodzina fundatorów kościoła w Miłkowicach
Dla mnie niewyobrażalne jest, aby Stanisław, syn fundatorki kościoła mógłby być pochowany w innym miejscu, ale nie mam dowodów, że tak jest.
Wiemy, gdzie są pochowani mężowie Marianny Bogdańskiej, ale ona nie spoczywa obok żadnego z nich, więc prawdopodobnie pochowana jest w krypcie, tym bardziej, że ostatnim jej miejscem zamieszkania był Niewiesz.
O miejscu spoczynku Stefanii nic nie wiemy, ani też nie wiadomo, gdzie jest pochowany jej mąż Piotr Ostroróg Sadowski.
Felicja Zakrzewska chyba nie spoczywa w krypcie kościoła z różnych względów.
Miejsce spoczynku innych osób z rodziny jest udokumentowane, a nawet jak tak nie jest, to czas ich śmierci nie pozwala na umieszczenie ich w krypcie, gdyż wtedy już wejście do krypty było zamurowane. Więc tylko te trzy osoby mogą spoczywać w krypcie. Tylko jak to udowodnić?!
Na wykresie umieściłam też Aleksandra Temlera, gdyż był to ostatni członek rodziny, który został ochrzczony w kościele w Miłkowicach w 1939 roku.
- 06.1844 Tomasz Józef Leonard Bogdański h. Prus ur.10.11 1818 Zaspy, zawiera związek małżeński z Marią Scholastyką Wężyk h. Wąż ur. w 1815 roku, właścicielką Rzymska
- 04. 05. 1854 we dworze Zaspy przychodzi na świat Stanisław Bogdański, syn Tomasza i Marii
- 16.02.1876 Stanisław Bogdański h. Prus zawiera związek małżeński z Joanną Golcz h. własny urodzoną w Kiełczewie Górnym
- 29.11.1872 - umiera w Warszawie Tomasz Bogdański pochowany w krypcie kościoła w Miłkowicach
- 1878 Joanna i Stanisław Bogdańscy fundatorami monstrancji do kościoła w Miłkowicach
- 23.04.1878 w Piętnie przychodzi na świat córka Stanisława i Joanny. Świadkami i chrzestnymi są: Włodzimierz Golcz, Marianna z Wężyków Bogdańska, Witold Murzynowski, Wanda Murzynowska, Zygmunt Golcz z Wielm. Nowińską(?) z Warszawy
- 25.10.1879 w Wilczkowie rodzi się córka Stanisława i Joanny Bogdańskich, ochrzczona w Głuchowie 1879 roku. Świadkowie, chrzestni: biskup kuj.kalis. Teofil Chościak Popiel, Maria Bogdańska.
- 1880 Stanisław Bogdański - Wilczków- współwłaścicielem przedsiębiorstwa robót asfaltowych fabryki tektur ogniotrwałych do krycia dachów w Kaliszu
- 1881 W spisie właścicieli ziemskich uczestników programu „Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych” w powiecie tureckim figuruje Stanisław Bogdański,
- 1881 Stanisław Bogdański właściciel Wilczkowa odbiera odszkodowanie za straty w majątku spowodowane pożarem.
- 1880 – 1882 Maria Bogdańska funduje kościół w Miłkowicach
- 1892 M. Bogdańska posiada udziały w mieście Warta
- 26.04.1893 roku w Rzymsku umiera Maria z Wężyków Bogdańska
- 26.11.1896 ślub Heleny Bogdańskiej córki Stanisława i Joanny z Ludwikiem Feliksem Temlerem znanym warszawskim przemysłowcem pochodzenia niemieckiego
- 25.05.1897 Ślub Włodzimierza Bogdańskiego i Janiny Bogdańskiej córki Stanisława i Joanny
- 11.10.1897 przychodzi na świat ludwik Stanisław Temler, syn Heleny i Ludwika Temlerów
- 1905 - 1907 - kościół zostaje ozdobiony bogatą polichromią przez braci Żdżarskich z Krakowa. Fundatorami byli Tomasz Bogdański i Albina Bogdańska.
- 1909 Stanisław Bogdański jest właścicielem majątku w Rzymsku. Miłkowice zostały sprzedane.
- 31.07.1924 - umiera w Wilczkowie Joanna Bogdańska z d. Golcz
- 22.04.1929 ślub Ludwika Stanisława Temlera, syna Heleny z N. Jeleniewską
- 24.08.1929 umiera w Wilczkowie Helena Temler z d. Bogdańska
Opracowano na podstawie udostępnionych materiałów:
- Kronika Parafii Miłkowice - opracowanie Stanisław Osiwała
- Dodano nowe daty uwidocznione na wykresie - ASC parafii Miłkowice, Archiwum Konin:
Data ślubu Felicji Bogdańskiej i Napoleona Zakrzewskiego 29.06.1868
Data śmierci Marianny Scholastyki Józefy Bogdańskiej 19.04.1893
Data ślubu Włodzimierza i Janiny Bogdańskich 25.05.1897
- Cmentarz na Powązkach w Warszawie
- Informacje Agnieszki Sołtan, powinowatej Bogdańskich:
Stanisław Łoza, "Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach"
wspomnienia Zbigniewa Mittelstaedta
Stanisław Cisak „Środek Polski"
Nekrologi warszawskie